“Bir vaxt gələcək ermənilər başa düşəcəklər ki, daha Qafqazda onların düşündüyü prinsiplərlə yaşamaq mümkün deyil. Əgər belə olmazsa, onlar ya Aya uçacaqlar, ya da məcbur olub bizimlə birgə sülh şəraitində yaşayacaqlar.” Bu sözləri təxminən üç il bundan əvvəl rəhmətlik gürcü akademik Mixail Kurdiani söyləmişdi. Onun söylədiklərinə görə, 35 000 ermənini Gürcüstanın Cavaxetiya regionuna rus generalı Patskeviç tərəfindən köçürüldüyü dünyaya bəllidir.”

Gürcü akademik, tarixçi Zurab Papaskiri isə bildirib ki, Ermənistan bir az Türkiyədən, bir az Gürcüstandan və Azərbaycandan torpaqlar qopararaq ölkə qurdu. “Onlara bu yaşamaq demək idi. Ermənistanın dövlətçiliyi faktiki olaraq XI əsrdə də olmayıb. Azərbaycanda bu  dövrdə xanlıqlar mövcud idi. Qarabağ xanlığı, Gəncə xanlığı, İrəvan xanlığı var idi. Bu xanlıqlarda təhsil inkişaf etmişdi. Bütün bunları düşündükdə belə qənaətə gəlirik ki, faktiki olaraq Ermənistan dövləti süni yaradılıb.”

Gürcü akademik Mixail Kurdiani: “Çox təəssüf ki, Qafqaz əsrlər boyu soyqırımlar ölkəsi olub. Burada əhalinin deportasiyası yox, məhv edilməsi prosesi baş verib. Burada elə qorxunc hadisələr baş verib ki, bu bütün xalqlara aiddir. Boynumuza almalıyıq ki, bizim şimal qonşumuz ortaya çıxandan bəri bizim başımıza hər cür oyun gətirdi. Mən demək istəyirəm ki, soyqırım faktı ortadadır. Lakin “soyqırım” sözü XX əsrin 40-cı illərdə hüquqi termin kimi başa düşülüb. Ona qədər bu qorxunc hadisələr soyqırım adlanmırdı. Çeçenlərin, çərkəzlərin, və 1918-ci il Mart hadisələri azərbaycanlıların başına gətirilənlər soyqırım kimi təqdim olunmurdu.”

Akademikin sözlərinə görə, dəhşətli Xocalı hadisəsi əsl soyqırımdır. “Düşünürəm ki, dəhşətli Xocalı hadisələri zaman gələcək öz hüquqi qiymətini alacaq. Mən Xocalı haqqında filmə baxdım. Elə hesab etdim ki, orada öldürülənlər mənim yaxın qohumlarım, yaxınlarım və mənim ailəmdir. Keçən əsrin ilk illərində gürcüləri, azərbaycanlıları, çeçenləri və çərkəzləri fiziki güclə məhv edirdilər. Biz 18-ci illərin soyqırımlarını fotolarda görmüşük. Lakin Xocalını mən öz gözlərimlə gördüm. Bu çox dəhşətli sənəddir. Ümid edirəm ki, bu soyqırım Qafqazda axırıncı olacaq.

Hazırda Cavaxetiya bölgəsində ermənilər Məhsəti türklərinin tarixi yurd-yuvalarına sahib çıxıblar. Təsəvvür edin ki, qovulmuş xalq məhv olur, evlərinə gələ bilmir və müxtəlif ərazilərdə yaşayırlar. Çox sevindirici haldır ki, Azərbaycan onları evsiz-eşiksiz qoymadı, onlara istənilən sığınacaq verdi. Bu gün Məhsəti türklərinin öz hüquqlarını tələb etməyə haqları var. Bu deportasiya da soyqırımın bir formasıdır. Arzu edirəm ki, bizim yaşadığımız əsrdə bir də nə deportasiya, nə də soyqırım baş versin.”

Akademik Mixail Kurdiani qeyd edib ki, ən vacibi odur ki, gürcülər və azərbaycanlılar həmişə öz dövlətlərində və torpaqlarında yaşayıblar. “Bizim dövlətçilik ənənəmiz və mentalitetimiz var. Biz sərhədlərimizi və hansı ölkənin vətəndaşı olduğumuzu yaxşı bilirik. Lakin ermənilərin dövlətçiliyi elə əvvəldən də olmayıb. Onlar harada diaspora kimi yaşayıblarsa, oranı “özününküləşdirmək” və bu yerlərə sahib çıxaraq onu monoetikləşdirmək kimi üsullardan əl çəkmir və çalışıb canfəşanlıq edirlər ki, bu torpaqlar onların tarixi vətənləridir. Düşünürəm ki, vaxt gələcək onlar da başa düşəcəklər ki, daha Qafqazda belə prinsiplərlə yaşamaq mümkün deyil. Əgər belə olmazsa, onlar ya Aya uçacaqlar, ya da məcbur olub bizimlə birgə sülh şəraitində yaşayacaqlar.”

Bu sözləri mən yazmamışam, hər kəlmə iki nəfər gürcü akademikin dilindən çıxıb.

Nizami Məmmədzadə, Əməkdar jurnalist